Esperanto em i as bilong wanpela artifisiel yunivesel tokples we ol i kolim Ido. Em i wanpela yunivesel tokples we ol i wokim bilong helpim ikwel na stretpela toktok. Taim yumi skelim wantaim ol tokples we i no klia tumas, tingting bilong Ido i tok olsem tanim tok bilong en i kamapim klia moa ol samting i stap insait long en. Ol kain kain tok i gat kain kain mining long Ido.
Long wanem olgeta dispela wod i kam long ol narapela kantri na planti tokples bilong Yurop i save yusim, olgeta manmeri i gat save inap long kliagut long ol. Olsem na, em i no wanpela tokples yu no save long en; nogat, em i wanpela tokples bilong Yurop we ol i orait long en. Tasol, em i stap oltaim na isi tru - i no gat ol rul o eksepsen we i no gat wok long en - i mekim em i isi moa long ol dispela tok ples. Tingting bilong wanpela saveman bilong tokples Jespersen long kamapim isipela tokples bilong planti manmeri i kamap tru long dispela tokples.
Esperanto i save yusim ol mak bilong daikritik, we, maski long nau, em i hat long raitim long sampela masin na i save kamapim hevi long sampela kain rait. Maski ol i bin wok hat long planti yia, planti manmeri i save yusim Esperanto long laip bilong ol i no inap tingim yet dispela akusativ. Ol hevi bilong jenda i wok long bagarapim yet Esperanto komyuniti, olsem, i no gat wanpela ofisel wod bilong "papamama." Ido em i no gat jenda, wankain olsem tok Inglis, na em i bin stap stat long 1910s. Laspela, Esperanto i larim ol kainkain kombinesen bilong ol konsonan we i pasim ron bilong tokples, tasol Ido i gat ol fonotektikal prinsipol we i helpim wok bilong kolim ol tok.
Ol manmeri husat i save pinis long wanpela tokples bilong ol Romans, olsem tok Spen o Itali, bai painim olsem Interlingua em i isi long yusim, tasol ol narapela, olsem ol manmeri i save toktok long tokples Arabik o Filipino, bai painim olsem em i hat tru. Bikos ol tokples bilong Romance i save dipen long ol wankain tokples, mining bilong ol tokples bilong ol i no inap kamap. Pasin bilong raitim Interlingua em i hat long ol manmeri husat i no save long rait bilong Latin bikos em i narapela long pasin bilong kolim. Maski Interlingua em i isi long ritim, raitim na toktok em i hatwok.
Bikos em i wanpela tokples olsem kriol, Lingua Franca Nova (Elefen) i yusim wanpela strongpela oda bilong ol wod we planti kantri i paulim tingting bilong ol. Wod-ending mechanism bilong Ido i larim ol wod oda we i isi long senisim, na gutpela krai bilong en i no pasim yusibiliti.
Wantaim wanpela vokabulari bilong 120 wod tasol na em i lukluk long ol as tingting na mining, Toki Pona em i wanpela minimalist tokples we ol i wokim bilong i stap stret na amamas. Na tu, sintaks bilong en i isi tru, i no gat ol kes bilong grama, ol wod klas, na ol taim bilong grama. Em i bilong sapotim stretpela na strongpela toktok. Tasol i no olsem Ido, em i no gat planti toktok bilong tokaut long ol samting na em i no klia tumas.
Comments
Post a Comment